Ανάγνωση σε 3,5′
Η αυτοεκτίμησή μας διαμορφώνεται από τις σκέψεις μας, τις σχέσεις και τις εμπειρίες μας. Ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι να κατανοήσουμε τα επίπεδα της αυτοεκτίμησης και τα οφέλη από την προώθηση μίας υγιούς εικόνας για τον εαυτό μας – που συμπεριλαμβάνουν την ψυχική ευεξία, τη δημιουργικότητα, την ευελιξία και άλλα.
Η αυτοεκτίμηση είναι συνολικά η γνώμη μας για τον εαυτό μας – το πώς νιώθουμε για τις ικανότητες και τους περιορισμούς μας. Όταν έχουμε υγιή αυτοεκτίμηση, μπορούμε να αισθανόμαστε καλά για τον εαυτό μας και να νιώθουμε ότι αξίζουμε τον σεβασμό των άλλων. Όταν έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση, προσάπτουμε χαμηλή αξία στις απόψεις και τις ιδέες μας. Μπορεί μάλιστα να ανησυχούμε συνεχώς ότι δεν είμαστε αρκετά καλοί.
Ας δούμε παρακάτω αν ο αυτοσεβασμός μας χρειάζεται ενίσχυση γιατί είναι πολύ σημαντικό να αναπτύξουμε μία υγιή αίσθηση για την αξία μας σε όλες τις πτυχές της ζωής μας.
Παράγοντες που διαμορφώνουν και επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση
Η αυτοεκτίμηση αρχίζει να σχηματίζεται ήδη από την πρώιμη παιδική ηλικία. Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την αυτοεκτίμηση περιλαμβάνουν:
- Τις δικές μας σκέψεις και αντιλήψεις
- Πώς άλλοι άνθρωποι αντιδρούν σε εμάς
- Οι εμπειρίες μας στο σπίτι, στο σχολείο, στην εργασία και στην κοινότητα
- Κάποια ασθένεια, αναπηρία ή τραυματισμός
- Ο πολιτισμός ή η θρησκεία μας
- Ο ρόλος και η θέση μας στην κοινωνία
- Τα Media
Οι σχέσεις με τους κοντινούς μας ανθρώπους – οι γονείς, τα αδέλφια, οι συμμαθητές, οι δάσκαλοι και άλλες οικείες επαφές – είναι σημαντικές για την αυτοεκτίμησή μας. Πολλές πεποιθήσεις που κρατάμε για τον εαυτό μας σήμερα, αντικατοπτρίζουν μηνύματα που έχουμε λάβει από αυτούς τους ανθρώπους με την πάροδο του χρόνου. Αν οι σχέσεις μας είναι ισχυρές και γενικά έχουμε λάβει θετικές αντιδράσεις, είναι πιο πιθανό να δούμε τον εαυτό μας θετικά, και να έχουμε μία πιο υγιή αυτοεκτίμηση. Εάν έχουμε λάβει ως επί το πλείστον αρνητικές αντιδράσεις και έχουμε συχνά επικριθεί, διακωμωδηθεί ή υποτιμηθεί από τους άλλους, είναι πιο πιθανό να έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Πάντως, οι σκέψεις που κάνουμε εμείς για τον εαυτό μας έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση στην αυτοεκτίμησή μας – και αισίως, αυτές οι σκέψεις είναι υπό τον έλεγχό μας. Εάν έχουμε την τάση να εστιάζουμε στις αδυναμίες ή τις ατέλειές μας, μπορούμε να εκπαιδευτούμε στο αντίθετο και να μάθουμε πώς θα αναπτύξουμε μία πιο ισορροπημένη, ακριβή εικόνα του εαυτού μας.
Επίπεδα αυτοεκτίμησης
Η αυτοεκτίμησή μας τείνει να παρουσιάζει διακυμάνσεις στο χρόνο, ανάλογα με τις περιστάσεις που επικρατούν. Είναι φυσιολογικό να υπάρχουν φορές που αισθανόμαστε άσχημα – ή που αισθανόμαστε πολύ καλά – για τον εαυτό μας. Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, η αυτοεκτίμηση μένει σε ένα επίπεδο που αντανακλά το πώς αισθανόμαστε για τον εαυτό μας συνολικά. Ας δούμε τα δύο άκρα της αυτοεκτίμησης:
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση. Όταν έχουμε χαμηλή ή αρνητική αυτοεκτίμηση, βάζουμε λίγη αξία στις απόψεις και τις ιδέες μας. Επικεντρωνόμαστε στις αδυναμίες και τα ελαττώματά μας και εκτιμούμε ελάχιστα τις δεξιότητες και τις ικανότητές μας. Πιστεύουμε ότι οι άλλοι είναι πιο ικανοί ή επιτυχημένοι από εμάς. Μπορεί να έχουμε δυσκολία στην αποδοχή φιλοφρονήσεων. Μπορεί να φοβόμαστε την αποτυχία, κάτι που μπορεί να ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες επιτυχίας μας στη δουλειά ή το σχολείο.
- Υγιής αυτοεκτίμηση. Όταν έχουμε υγιή αυτοεκτίμηση σημαίνει ότι έχουμε μια ισορροπημένη, ακριβή εικόνα του εαυτού μας. Για παράδειγμα, έχουμε καλή γνώμη για τις ικανότητές μας, αλλά γνωρίζουμε και τις ατέλειές μας.
Όταν η αυτοεκτίμησή μας είναι υγιής και είμαστε προσγειωμένοι, είναι δύσκολο να έχουμε υπερβολική αυτοεκτίμηση. Το να νιώθουμε ότι είμαστε ανώτεροι από τους άλλους γύρω μας δεν είναι σημάδι υψηλής αυτοεκτίμησης. Είναι πιθανώς απόδειξη ότι είμαστε ανασφαλείς και έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Τα οφέλη της υγιούς αυτοεκτίμησης
Όταν εκτιμούμε τον εαυτό μας και έχουμε αυτοπεποίθηση, νιώθουμε ασφαλείς και χρήσιμοι, αξιόλογοι. Έχουμε γενικά θετικές σχέσεις με τους άλλους και αισθανόμαστε σίγουροι για τις ικανότητές μας. Είμαστε επίσης ανοιχτοί στο να μάθουμε και να βελτιωθούμε, και δεχόμαστε άνετα την κριτική των άλλων, κάτι που μπορεί να μάς βοηθήσει να αποκτήσσουμε και να τελειοποιήσουμε νέες δεξιότητες.
Με υγιή αυτοεκτίμηση είμαστε:
- Κατηγορηματικοί στην έκφραση των αναγκών και των απόψεών μας
- Έχουμε εμπιστοσύνη στην ικανότητά μας να λαμβάνουμε αποφάσεις
- Είμαστε σε θέση να σχηματίσουμε ασφαλείς και ειλικρινείς σχέσεις – και λιγότερο πιθανό να παραμείνουμε σε σχέσεις που μάς φθείρουν
- Έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες και είναι λιγότερο πιθανό να είμαστε υπερβολικά κριτικοί στον εαυτό μας και στους άλλους
- Είμαστε πιο ευέλικτοι και σε καλύτερη θέση να αντιμετωπίσουμε το άγχος και τις αποτυχίες
- Είναι λιγότερο πιθανό να βιώσουμε συναισθήματα, όπως η ντροπή, η ενοχή κ.ά.
- Έχουμε λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουμε διατροφικές διαταραχές
Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής μας. Η διατήρηση μίας υγιούς, ρεαλιστικής εικόνας για τον εαυτό μας δεν είναι το να είμαστε υπερόπτες και περήφανοι γενικά. Είναι το να μάθουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας – μαζί με τα ελαττώματά μας και ό,τι άλλο συνθέτει τη δική μας, μοναδική προσωπικότητα.
Παραπομπές
Mayo Clinic Staff. ‘Self-esteem check: Too low or just right?’ Web.
